5.   FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLER5.1.   Farmakodinamik Özellikler Farmakoterapötik grup: Öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları ATC kodu: R05DA09 (Dekstrometorfan hidrobromür), R05 CA03 (Guaifenesin) Dekstrometorfan hidrobromür; morfin türevlerinin antitüssif etkisine sahip olup, öksürük merkezine ve refleksine depresan etkisi kodein’e eşittir. Dekstrometorfan kimyasal olarak opiyat agonistlerine benzemesine ve öksürüğü kodein kadar etkin bir şekilde süprese etmesine rağmen, öksürüğün baskılamasında birden fazla mekanizma ile etkili olduğu sanılmaktadır. Bunun nedeni beyinde yüksek afinite ile bağlandığı farklı yerlerin tanımlanmış olmasıdır. Diğer bazı antitüssifler bu özelliğe sahip değildir. Dekstrometorfan öksürüğü baskılamak üzere medulladaki öksürük merkezini doğrudan etkileyebilir. Terapötik dozlarda siliyer aktivite üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Psödoefedrin, direkt ve indirekt sempatomimetik ajan olup, üst solunum yolları dekonjestanı olarak kullanılır. Hipertansif yan etkisi ve santral sinir sistemi üzerindeki uyarıcı etkisi, efedrine oranla azdır. Efedrin gibi, psödoefedrin de depolanma yerlerinden noradrenalin salıverilmesine neden olarak indirekt sempatomimetik etkinlik de gösterir. Solunum yolu mukozasındaki a-adrenerjik reseptörler üzerindeki direkt etkisiyle vazokonstriksiyon yaparak şişmiş durumdaki nazal mukozanın büzülmesini, dokulardaki hiperemi, ödem ve nazal konjestiyonun azalmasını ve nazal hava yolu açıklığının artmasını sağlar. Sinüs salgılarının drenajını da artırır ve tıkalı durumdaki östaki borusunun açılmasını sağlayabilir. Psödoefedrin P 2-adrenerjik reseptörleri stimüle ederek bronş düz kasını gevşetebilir, fakat oral yoldan kullanıldığında tutarlı bir bronkodilatasyon yaptığı gösterilememiştir. Guaifenesin, ekspektoran etkiye sahiptir. Bu etkiyi bronşiyal salgının hacmini ve su içeriğini arttırarak salya viskozitesini azaltmak ve böylece salyanın ekspektorasyonunu sağlayarak yapmaktadır. Bu etkilerini hangi mekanizma ile gösterdiği tam olarak bilinmemektedir. Ekspektoran etkisine bağlı olarak öksürük sıklığını azaltır. Tahrişe bağlı nonprodüktif öksürükte ve kalın mukus sekresyonlu olgularda yararlı olabilir. 5.2.   Farmakokinetik özellikler Genel özellikler -Dekstrometorfan hidrobromür: Emilim: Dekstrometorfan’ın gastrointestinal kanaldan absorbsiyonu hızlı olup 60 mg’lık dozun oral uygulanmasından yaklaşık 2 saat sonra Cmax 34.7 ± 23.3 ng/mL olarak belirlenmiştir. Dağılım: Dekstrometorfan, gastrointestinal kanaldan absorbsiyonundan sonra barsak mukozası, vena porta ve karaciğer metabolizması (ilk geçiş etkisi) ile sistemik sirkülasyona geçmektedir. Biyotransformasyon: Dekstrometorfan karaciğerde yoğun bir şekilde metabolize edilir. Primer ve aktif metaboliti dekstrorfan’dır. Eliminasyon: Dekstrometorfan’ın plazma yarı ömrü 11 saattir. Antitüssif etkisi 5-6 saat süreyle devam eder. Bir bölümü değişmeksizin ana ilaç olarak, büyük çoğunluğu ise metabolitleri halinde böbreklerden atılır. -Guaifenesin: Emilim: 500 mg guaifenesin alan yetişkinlerde Cmax yaklaşık 1.4 ng/mL, Tmax ise ilacın verilmesinden sonra 15 dakikadır. Dağılım: Guaifenesin’in insanlardaki dağılımı ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Biyotransformasyon: Guaifenesin hem oksidasyona, hem de demetilasyona uğramaktadır. Başlıca metaboliti P-2-metoksifenoksi laktik asit’tir. Eliminasyon: Guaifenesin’in plazma yarılanma ömrü yaklaşık bir saat olup, 8 saat sonra kanda görülmez. Böbrek yoluyla elimine olur. Yapılan bir çalışmada, oral yolla 400 mg guaifenesin verilen kişilerin idrarında hiç metabolize olmamış halde etkin madde tespit edilmiştir. -Psödoefedrin hidroklorür: Emilim: Psödoefedrin hidroklorür mide-barsak kanalından hızla ve tam olarak absorbe edilir. Ağızdan alındıktan sonraki 1-3 saat içerisinde plazmada doruk konsantrasyona ulaşır. Oral yolla 60 mg psödoefedrin verilen kişilerdeki doruk plazma konsantrasyonu 2 saat sonra 180 ng/mL olarak saptanmıştır. Dağılım: Psödoefedrin hidroklorür’ün kan-beyin engelini ve plasentayı aştığı tahmin edilmektedir. Psödoefedrin hidroklorür’ün çok az miktarı anne sütüne geçebilir. Biyotransformasyon: Monoaminooksidaz ile metabolizasyona oldukça dirençlidir. Karaciğerde az bir kısmı N-demetilasyonla, norpsödoefedrine dönüştürülür. Eliminasyon: Psödoefedrin hidroklorür’ün % 55-75’i değişmeden ve az bir kısmı da hepatik metaboliti halinde, idrarla atılır. İdrar asitlendirildiğinde, örneğin pH 5’e getirildiğinde bu hız artmaktadır. İdrarın alkalileştirilmesi halinde ise böbreklerden reabsorbsiyonu artmakta ve üriner atılımı yavaşlamaktadır. Psödoefedrin hidroklorür’ün eliminasyon yarı ömrü idrar pH’sına bağlı olarak 9-16 saat arasında değişmektedir. Doğrusallık / Doğrusal olmayan durum: Veri bulunmamaktadır. Hastalardaki karekteristik özellikler Karaciğer ve böbrek yetmezliği olan hastalarda: Böbrek yetmezliği olan hastalarda: Karaciğer ve böbrek fonksiyonu azalmış hastalarda guaifenesin, dekstrometorfan ve psödoefedrin farmakokinetiği ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Pediyatrik hastalarda: Pediyatrik hastalar için guaifenesin, dekstrometorfan ve psödoefedrin farmakokinetiği ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Geriyatrik hastalarda: Geriyatrik hastalar için guaifenesin, dekstrometorfan ve psödoefedrin farmakokinetiği ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. 5.3.   Klinik öncesi güvenlilik verileri Geleneksel güvenlilik farmakolojisi, tekrarlanan doz toksisitesi, genotoksisite, karsinojenik potansiyel ve üreme toksisitesi çalısmalarına dayalı olan insanlara yönelik özel bir tehlike ortaya koymamaktadır.